Những Hiểu Biết Về Không Gian Thờ Cúng Hiện Đại
Từ tâm thức đến cách thức bài trí nhà cửa, người phương Đông nói chung và người Việt nói riêng; luôn đặt không gian nơi thờ cúng tại vị trí trang trọng nhất. Tuy nhiên với sự thay đổi nhiều về việc thiết kế cấu trúc nhà ở với phong cách hiện đại, các căn hộ chung cư thì việc bố trí sắp đặt không gian thờ cúng hiện đại là điều khiến nhiều gia đình băn khoăn.
Xôi chè Đậu
Đậu xin chia sẻ thông tin bài viết về việc làm sao để chúng ta có thể bố trí
sắp đặt bàn thờ và không gian thờ phụng hợp lý, theo nguyên tắc phong thủy.
Vị trí sắp đặt bàn thờ Gia tiên
Trong một ngôi nhà truyền thống, bàn thờ cố định thường đặt tại Trung Cung (khu vực trung tâm của ngôi nhà). Bước vào cửa chính có thể gặp bàn thờ và bộ bàn ghế tiếp khách. Đây là một xếp đặt quen thuộc, hài hòa với cấu trúc không gian nhà ở truyền thống vốn có hàng hiên và sân vườn bao bọc xung quanh.
Còn nhà ở
hiện đại với diện tích và cấu trúc không gian khác xưa. Điều kiện sống và quan
niệm trong sinh hoạt cũng có nhiều thay đổi. Cách bố trí không gian thờ trở nên
đa dạng hơn và cũng có nhiều vấn đề ưu tư hơn.
Nhà phố hiện
nay phổ biến các đặt phòng thờ trên tầng thượng. Vừa thoáng khí vừa có khoảng
rộng sân thượng để tập trung nhiều người vào các dịp giỗ Tết; giảm các va chạm
trong sinh hoạt hàng ngày.
Nhưng cũng
có một số gia đình không muốn đưa bàn thờ lên tầng cao. Với lý do: khó khăn cho
người lớn tuổi khi chăm lo hương khói, quét dọn bàn thờ. Và đặt lên cao quá sẽ
có cảm giác xa cách.
Trường hợp
nhà neo người, quá khó khăn hoặc nhà trệt, căn hộ chung cư… Người ta thường
gắn bàn thờ liền với không gian phòng khách. Có giải pháp thoát khói và chống ố
vàng trên trần. Như dùng tủ thờ có nóc, dùng tấm kính ngăn phía trên, bàn thờ
kề cận cửa thông gió.
Bàn thờ Thần tại gia
Đối với bàn
thờ Thần tài và Thổ địa thường đặt ngay tại lối vào chính và ở dưới đất. Vì
việc thắp nhang, nhất là nhang thơm có tác dụng xua đuổi không khí ẩm ướt, côn
trùng vào những buổi sáng sớm hoặc chiều tối. Đây là khoảng thời gian
chuyển tiếp âm dương, ánh sáng nhá nhem, vi khuẩn nhiều và độ ẩm tăng. Đồng
thời theo tín ngưỡng dân gian thì như vậy sẽ “nghênh tiếp Thần
Tài” được trực tiếp hơn.
Bàn thờ
Thiên thì hầu như là lộ thiên hoàn toàn. Có thể từ đơn giản là một bệ đá, đến
cầu kỳ hơn là một trang thờ có mái.
Sân thượng hoặc ban công trước là nơi phù hợp đặt bàn thờ Thiên. Cũng là một điểm thắp nhang để xua đuổi âm khí; tạo thêm một nét ấm áp cho sinh hoạt trong ngôi nhà Việt.
Tìm hiểu thêm về “Phong Tục Thờ Các Vị Thần Tại Gia Đình”
Bố trí sắp đặt bàn thờ trong không gian thờ cúng hiện đại
Bàn thờ nên
có độ cao tỷ lệ với người trong gia đình. Tránh làm quá cao (phải leo trèo
thiếu an toàn); hoặc quá thấp (dễ va chạm và thiếu tôn nghiêm). Trường hợp có
nhiều tầng thờ thì xếp đặt theo thứ tự từ cao xuống thấp theo ngôi thứ.
Tủ thờ
thường có phần dưới và bên hông là tủ chứa đồ (gia phả, lịch giỗ kỵ, vàng mã
hương đèn…). Nếu bệ thờ làm theo kiểu tấm đan bê tông thì cũng nên kê một tủ
nhỏ hay bàn vào khoảng trống bên dưới. Việc này để thuận tiện sắp xếp vật dụng
vào dịp giỗ Tết.
Phòng thờ có
thể kết hợp với thư phòng, tiếp khách; hay là nơi trà đàm, sinh hoạt gia đình
trang trọng. Tránh bố trí chỗ ngủ hoặc nơi giải trí ồn ào chung với phòng thờ.
Vì thiếu trang nghiêm và không phù hợp với tính chất trường khí của phòng thờ
vốn thuộc Âm.
Như vậy tùy
theo hoàn cảnh gia đình mà cách bài trí phòng thờ, bàn thờ có thể linh hoạt.
Phù hợp trên tinh thần trang nghiêm, ít bị ảnh hưởng bởi các sinh hoạt khác.
Bài trí đồ thờ tự trong không gian thờ cúng hiện đại
Trong ngôi
nhà hiện đại – nhất là căn hộ chung cư – còn cần thêm sự giản dị và mỹ thuật.
Tránh làm bàn thờ theo lối trang trí lòe loẹt cầu kỳ. Bài trí bàn thờ phải
trang nghiêm nhưng không u tịch. Bởi vì nhà ở gia đình (tính chất dương) không
bao giờ là một ngôi chùa hay đền – miếu – phủ – am (thiên về tính âm, là “vãng
sinh đường” cho khách thập phương).
Không gian thờ cúng hiện đại là không gian mang tính tâm linh trong nhà ở. Luôn cần đặt yếu tố gần gũi và giáo dục truyền thống lên hàng đầu. Điều đó để kết nối các thế hệ và giữ vững gia phong nề nếp gia đình. Rất nhiều gia chủ ngày nay không muốn đặt bàn thờ ngay tại phòng khách nên thường chọn một góc riêng. Vừa đủ kín đáo nhưng cũng không kém phần trang trọng.
Trên thực
tế, khu vực này không cần nhất thiết phải rộng; mà chỉ cần vừa đủ để bài trí
các vật dụng thờ cúng cần thiết. Thậm chí chỉ là một góc nhỏ nằm ở hành lang
hoặc nằm kẹp giữa các phòng.
Vật liệu thiết kế bàn thờ
Cách tổ chức
hợp lý nhất cho một góc không gian thờ phụng trong một căn hộ là thiết kế như
một tủ kệ cố định. Nếu căn hộ được thiết kế sẵn khá hiện đại; tủ thờ cũng có
thể kết hợp với những loại tủ kệ đa năng. Thậm chí kết hợp với tủ trang trí,
trưng bày các vật lưu niệm…
Cách bố trí
này sẽ giúp tủ thờ vừa trở nên hiện đại; vừa dễ dàng hòa nhập với nội thất căn
hộ mới. Nhưng lại tăng thêm diện tích sử dụng cũng như tiết kiệm được nhiều
diện tích trong nhà.
Góc thờ cúng hiện đại cần được bài trí lạ mắt nhưng không kém phần trang trọng. Để phù hợp với việc bố trí này, các tủ thờ “hiện đại” thường được thiết kế linh hoạt về kiểu dáng, màu sắc cũng như chất liệu.
Tuy nhiên, để thể hiện sự trang trọng cho nơi thờ cúng hiện đại; cần chú ý đến sự “yên tĩnh” cần thiết cho khu vực này. Tránh đặt nằm nơi “giao thông” lộn xộn cũng như “gần gũi” khu bếp núc, nhà vệ sinh…
Đọc thêm bài viết “Vị Trí Đặt Bàn Thờ Cúng Phật, Thần và Gia Tiên”
Điều còn lại cũng không kém phần quan trọng, là một nơi thờ cúng trong nhà không đơn thuần phụ thuộc vào “bề nổi” của công trình. Là một tủ thờ trang trọng đúng nghĩa hay một góc thờ cúng hiện đại đơn giản. Mà tất cả đều phụ thuộc vào sự thành kính, tín ngưỡng của mỗi gia chủ cũng như mỗi thành viên ở trong nhà.
Không gian thờ cúng hiện đại tại căn hộ chung cư
Dù có hiện
đại đến đâu thì mỗi ngôi nhà người Việt đều muốn có chỗ để đặt bàn thờ. Vì thế,
không gian thờ phụng là nơi bắt buộc nghĩ đến trong quá trình thiết kế một căn
nhà.
Tuy nhiên,
hiện nhiền căn hộ chung cư không được nhà thiết kế và chủ đầu tư quan tâm đến
điều này. Đa số khách hàng mua chung cư thường phải tự tìm kiếm một khoảng
trống nhất định nào đó trong phòng khách; hoặc không gian sinh hoạt chung, kê
tủ thờ vào, hoặc gắn một trang thờ trên cao.
Nhiều gia
đình cẩn thận hơn, đi lên tầng trên xem ngay chỗ nhà mình làm bàn thờ thì
người ta làm gì? Bàn thờ nhà mình có nằm bên dưới giường ngủ; hay nơi trẻ
em chạy nhảy chơi đùa không, vì sợ bị “động bàn thờ”.
Với một
chung cư có mặt bằng các tầng giống hệt nhau; thì thực ra không có nhiều những
vị trí có thể đặt được tủ thờ; do việc ngăn chia ngay từ đầu. Tuy nhiên, mỗi
gia đình có nếp sống, thói quen khác nhau, không thể áp đặt được.
Có gia đình
đặt tủ thờ kiểu cổ điển đồ sộ; gia đình khác chỉ cần một tấm đan bê tông hoặc
khung gỗ treo trên cao. Khi chuyển đến chung cư mới, tủ thờ là vật dụng được
dùng lại nhiều nhất vì yếu tố kỷ niệm; vì ít hư hỏng nhiều so với các vật dụng
khác có va chạm thường xuyên như bàn ghế, giường tủ… Nhưng vì vậy mà nhiều
lúc bộ bàn thờ cũ cũng trở nên rất lạc lõng trong không gian nội thất của căn
hộ chung cư vốn khá hiện đại.
Bàn thờ nên đặt ở đâu trong căn hộ chung
cư?
Điều này tùy
thuộc vào bố trí mặt bằng căn hộ. Nhưng nhìn chung có một vài nguyên tắc cơ
bản.
Bố trí bàn thờ trong căn hộ chung cư
Góc thờ, bàn thờ nên đặt trong khoảng giữa các mặt bằng căn hộ; và không phụ thuộc vào hẳn một phòng nào. Vì căn hộ không thể nào làm phòng thờ riêng biệt như trong nhà phố hay biệt thự. Căn hộ nào cũng có khoảng đi lại ở giữa nhà. Nên nếu khéo léo tính toán thì sẽ tránh tình trạng bố trí bàn thờ tùy tiện.
Xem thêm “Phong Tục Cúng Thổ Địa Vào Mùng 1 Và Ngày Rằm”
Mặt khác,
khoảng giữa các căn hộ sẽ không bị bí như trong các phòng đóng kín. Hơn nữa
hiện nay nhiều căn hộ đã thiết kế theo kiểu truyền thống hoàn toàn cho gia chủ
tự ngăn chia. Vì thế góc thờ nên làm bằng những vật liệu có thể tháo ráp đơn
giản như gỗ, kính hoặc dạng tủ đa năng.
Chống ám khói cho không gian thờ cúng hiện đại
Việc chống
ám khói cho trần và tường cũng khá đơn giản. Chỉ cần tủ thờ thiết kế là loại có
nóc bên trên thì sẽ giảm hẳn. Vì khói bàn thờ không phải như khói bếp, số lượng
ngày giờ thắp hương cũng ít hơn đun nấu trong bếp. Có thể gắn một tâm kính bên
dưới của nóc tủ (tức là làm một “tấm trần” cho tủ thờ); khi cần có
thể tháo kính xuống lau chùi dễ dàng.
Tủ thờ nên
kết hợp với tủ trang trí trong phòng khách để có thể bố trí gần cửa sổ, tăng
cường thông thoáng. Đồng thời không gian tủ thờ sẽ được hiện đại và tăng thêm
tính tiện dụng. Thay vì chỉ làm có mỗi một loại tủ thờ đồ sộ bằng gỗ chạm như
hiện nay, vừa chiếm nhiều không gian, vừa không tận dụng được các công năng,
lại có thể khó hòa nhập với nội thất căn hộ mới.